Defne MUTLUCAN

Fotoğraftaki sanatçılar Aycan Ersal & Ekim Deniz Akarslan & Naz Özakıncı
 

Bale sanatı

Klasik müzik eşliğinde, müziğe uygun adımlarla yapılan bir sahne sanatıdır. Kostüm, sahne dekorları, dansçıların müzik eşliğindeki adımları ve mimikleri ile hazırlanan eserler ile seyirciye sunulur. Bale için uygun olan tiyatroların sahnelerinde icra edilir. Erkek dansçılara “Balet” kadın dansçılara ise “Balerin” denir. Genelde erkek kostümleri tayt ve koletlerden, kadın kostümleri ise tütülerden oluşur. Balerinlerin en belirgin özelliği “Point” adı verilen ucu küt ayakkabı ile parmaklarının ucunda dans etmesidir. Erkekler bu ayakkabılardan giymezler. Onların en belirgin özelliği yüksek zıplamaları ve dönüş hareketleridir. Tabii balerinleri estetik bir şekilde taşıdıklarını ve bu sebeple güçlü bir vücuda sahip olmaları gerektiğini de atlamayalım. Bale sanatının 5 farklı çeşiti olduğunu söyleyebiliriz.Bunlar klasik bale, romantik bale, neoklasik bale, çağdaş bale ve modern bale. 

Tarihçesi

Balenin, Rönesans dönemi İtalya Saraylarında çıktığını söyleyebiliriz. O dönemin mim sanatçıları, gösterilerinde kullandıkları adımları daha disiplinli bir hale dönüştürmüş ve bu şekilde oluşmaya başlamıştır. O dönemin İtalyan soylu ailesinden Catherine De Medici, Fransa’ya gelin giderek Kral 2.Henri ile evlendi. İtalya’dan Fransa’ya giderken tüm kültürünü de tıpkı bir çeyiz gibi yanında götürdü. O zamanlarda koreografik bir düzeni olmayan bale Dominic de Piacenza ve Antonio Cornazzo'nun ilk koreografik kompozisyon denemeleri ve adımlara isim vermeleriyle gelişmiştir ve  bu noktada Fransızlar çok etkilenmiş ve bunun sonucunda bugünkü balenin ilk tohumları 1581'de Catherine de Medici'nin "Beaujoyeux" adlı Le Ballet Comique de la Reine (kraliçenin komik balesi) tarafından sahnelenen gösterisiyle atılmıştır. İlk bale okulu ise Fransa Kralı 14.Louis tarafından 1661 yolunda Paris’te kuruldu. Bale öncelikle İtalya’dan Fransa’ya, daha sonra tüm Avrupa’ya yayıldı. 18. yüzyılda bale tamamen kendini opera sanatından soyutlayarak özgür bir sanat formuna kavuşmuştur. Bunun da tohumları George Noverre trafından atılmış ve bugün sahnede gördüğümüz bale sanatı onun koyduğu kurallar üzerine kurulmuştur.
18. yüzyılın ikinci yarısında Rusya'ya ulaşan bale St.Petersburg'da Petipa ve Saint-Leon ile hayat bularak gelişmiş ve bugün hala sahnelenen Uyuyan Güzel Balesi, Fındıkkıran Balesi ve Kuğu Gölü Balesi gibi tanınmış eserler buradan tüm dünyaya yayılmıştır. Günümüz balesi, Dünya’da çeşitli ekollerde görülür. Tıpkı aynı dili Farklı aksanlarla konuşmak gibi. Bu ekollerden sayabileceğimiz,

Bunlardan Fransız ekolü en zarif, en romantik olanı, estetiğe en fazla önem verenidir.

Klasik İtalyan ekolü geliştiren kişinin adıyla, Cecchetti (Çeketti) olarak bilinir. Anlatıma, ifadeye önem vermesiyle tanınır.

Vaganova adındaki Rus ekolü ise daha çok güçlü olmaya ve teknik becerilere dayanır.

Bu üç esas ekol dışında alçak gönüllü zarafete önem veren DanimarkalI Bournonville’dir. (Burnonvil).

Rus ve Fransız ekollerinin kaynaşmasından doğan ve klasik stil ile serbest stili kaynaştıran İngiliz Royal Academy of Dance’dir. (Kraliyet Dans Akademisi)

Son olarak ise daha çok modern tarzda eserler veren Amerikan Balanchine (Balanşin) ekolü vardır.

Ülkemizde Klasik Bale’nin temelini İngiliz Kraliyet Balesinin de kurucu olan Dame Ninette de Valois kurmuştur. Yani ülkemizde bale sanatı ilk olarak kraliyet ekolü ile başlamıştır. Daha sonra ise Rus ekolüne dönerek günümüzde hala Rus ekolü olan Vaganova etkindir.

Dünyaca ünlü bale topluluklarından bazıları:

Paris Opera Balesi (Paris Opera Ballet-Paris)

İngiliz Kraliyet Balesi (The Royal Ballet-Londra)

La Scala Balesi(Teatro alla Scala-Milano)

Bolşoy Balesi (Bolshoi Theatre-Moskova)

Mariinski Balesi (Mariinsky Theatre-St Petersburg) 

Amerikan Bale Tiyatrosu (American Ballet Theatre-New York)

New York Şehir Balesi (New York City Ballet-New York)

Avustralya Balesi (The Australian Ballet-Melbourne)

Küba Ulusal Balesi (National Ballet of Cuba-Havana)

Kanada Ulusal Balesi (National Ballet of Canada-Toronto)

Bale Terimleri

Hazırlık aşamasındadır...