Defne MUTLUCAN

İyi bir bale seyircisi, neredeyse bir bale dansçısı kadar bilgi ve fikir sahibi olabilir. Bugün sizlere bu konuya hakim olan veya konu ile ilgili fikri olmayan bir okuyucuya da hitap edebileceğim bir yazı hazırlamak istedim. Bale sahne performansları ile gözümüze, ruhumuza dokunan bale dansçılarını ve sahne sunumlarını inceleyeceğiz. 

Bale sanatının 15.yy İtalya’sında, rönesans dönemi İtalyan saraylarında doğduğunu düşünürsek, hem kendisinin hem seyircisinin bugüne dek epey bir geliştiğini ve değiştiğini tahmin edebiliriz. İlk başlarda aristokrat bir toplum içerisinde bulunan bale branşı zamanla bir çok kitleye hitap etmeye başlamıştır. Günümüzde de Dünya’nın dört bir köşesinde gerek devlet gerekse özel birçok topluluk vardır. Toplulukların kültürel ve sanatsal bakış açılarındaki farklılıklar sebebi ile sahnelenen eserleri birbirinin tam olarak aynısı olmazlar; sanattaki güzellik de bu değil midir? Bir balenin sahnelenişi dekor, kostüm, koreografi olarak farklı farklı olabilir. Kimisi daha şaşalı kostümler tercih eder, kimisi daha naif ve sade, kimisi teknik anlamda kimisi de oyunculuk anlamında daha cesur olabilir. Bu durumda balenin subjektif olduğunu söyleyebilir miyiz? Bence kesinlikle söyleyebiliriz. Aslında bakarsanız, bale dansçılarının da bale toplulukları gibi birbirinden bambaşka özelliklere sahip olduğununu rahatlıkla görebiliriz. Somut fiziksel özellikleri ve bale teknikleri, oyunculukları ve sahne ışıkları ile bale dansçıları birbirinden farklıdır. Tıpkı bir filmin oyuncuları gibi. Kimi oyuncuyu performansı yeterli olmasa da ekrana çok yakıştırabilir ve görmek isteyebilirsiniz. Bir başka oyuncu ise mükemmel performansı ile sizi etkilemeyebilir. Yani tamamen subjektif bir durum söz konusu. Hangi topluluğun hangi eserini veya dansçılarını izlemeyi tercih edeceğimiz tamamen bize yani izleyiciye kalır. Kimi bale seyircisi bütündeki ahengi önemser, kimi seyirci performansın içerisindeki tüm ayrıntıları. 

Teknik ve fiziksek farklılıklar:

1. Allegro Dansçılar: “Allegro” neşeli, hareketli müzikler için kullanılan bir terimdir. Allegro dansçılar ise, hızlı ve güçlü teknikleri ile büyük zıplamaları dönüşleri iyi yapabilen, aynı zamanda bu becerileri ile Allegro müziğe iyi uyum sağlayabilen dansçılardır. Fiziksel açıdan daha çok kısa boylu ve güçlü fizikler için başarması daha kolay bir seçenek olduğu söylenebilir. Tabii ki uzun boylu dansçılar da bu konuda başarılı olabilir. 
2. Adagio Dansçılar: “Adagio” yavaş tempolu dramatik müzikler için kullanılan bir terimdir. Adagio dansçılar, uzun uzuvları, zarif fizikleri ve son derece esnek yapıları ile öne çıkan dansçılardır. Büyük ve esnek bacak açılarındaki sağlamlıkları, zarif bedenleri ile hareketleri dramatik bir biçimde seyirciye sunarlar. Genellikle esnek, ince ve nispeten uzun boylu dansçılar bu konuda başarılı olurlar. Tabii ki tam anlamı ile bir genelleme yapmak doğru olmaz. Kısa boyları ile çok başarılı olan adagio dansçılarının da varlığını görmezden gelmek yanlış olur. 
3. Karakter Dansçılar: Bale eserlerinin içeriğinde bir çok karakter rol mevcuttur. Karakter adımları ise son derece karışık, zor ve çeşitlidir. Karakter danslarına uygun bale dansçıları çok atik ve koordinasyonu yüksek dansçılardır. Aynı zamanda bu karışık ve zor adımları müzik ile uyumlu yapabilen müzikalitesi iyi dansçılardır. Genelde yüzleri daha karakteristik dediğimiz yüzlerden seçilen ve oyunculuğu da ön planda dansçılar olduğunu söyleyebiliriz. 

Gelelim sahne ışıkları ve oyunculukları ile birbirinden ayrılan bale dansçılarına. 

Kendilerine özgün mimikleri ile oyunculukları da çok önemlidir. Kimi dansçı çok daha neşeli rollere yakışır; kimi dansçı daha çok dramatik üzücü hikayelere. Kimi zaman izlediğimiz bir dansçı gözümüze hitap edebilir, kimi  zaman da ruhumuza dokunabilir. Teknik somut farklılıklar gibi bu konuda da dansçılar birbirinden ayrılır. Burada keyif alabilmek tamamen bizlere kalır. Yine subjektif bir durum söz konusu.

Bale dansçıları, koreografi gereği birbirinin birebir aynısı gibi gözükebilir. Bazen dansçıları birbirinden ayırmakta zorlanabiliriz. Ancak bu durum kostüm makyaj saç, koreografi ve dansçıların birliktelik başarısı ile doğru orantılıdır. Grup koreografilerinin zorlukları ile bireysel koreografilerin zorluğu bambaşkadır. Grup danslarında ahenk çok önemlidir. Orada bireysel başarıdan daha çok iş birliği önemlidir. Bir sonraki yazım, bir bale eserinin sahneye hazırlanma sürecidir. Bir sonraki yazıda görüşmek üzere,

Defne.